Historia ewolucyjna i podział systematyczny
Sowy pojawiły się w późnym paleocenie, ok. 60 mln lat temu. Najstarszym przedstawicielem rzędu jest Ogygoptynx wetmorei żyjący ok. 58 mln lat temu. Płomykówkowate (Tytonidae) w zapisie kopalnym obecne są od późnego eocenu (ok. 38-33,9 mln lat temu); puszczykowate (Strigidae) datowane są na przełom oligocenu i miocenu (ok. 24-22 mln lat temu).
Rząd sów (Strigiformes) obejmuje 20 gatunków zaliczanych do rodziny płomykówkowatych (Tytonidae) obejmującej podrodziny puchówek (Phodilinae) i płomykówek (Tytoninae), oraz ok. 200 gatunków należących do rodziny puszczykowatych (Strigidae) obejmującej podrodziny sowic (Ieraglaucinae), sóweczek (Surninae) i puszczyków (Striginae).

Wygląd
Sowy są ptakami o krępej budowie ciała, dużej głowie, dużych, skierowanych do przodu oczach, zakrzywionym dziobie i ostrych szponach. Najmniejszym gatunkiem jest kaktusówka (Micrathene whitneyi) o długości ciała 12-14 cm i ciężarze ciała wynoszącym ok. 40 g. Największym gatunkiem jest puchacz japoński (Bubo blakistoni) osiągający długość ciała do 80 cm i ciężar ciała do 4,6 kg.

Głowa sów jest duża i okrągła, osadzona na krótkiej szyi; wiele gatunków może obracać głowę o 270° w obie strony. Duże, cylindryczne i nieruchome oczy skierowane są do przodu, co umożliwia stereoskopowe widzenie. Dziób jest długi i delikatny (płomykówkowate) lub krótki i mocny (puszczykowate). Oczy i dziób otoczone są charakterystycznie ułożonymi piórami tworzącymi szlarę, która jest sercowata (płomykówki) lub okrągła (puszczykowate). Funkcją szlary jest skupianie fal dźwiękowych, co w połączeniu z asymetrycznymi otworami słuchowymi, odpowiada za doskonały zmysł słuchu tych ptaków.

Sowy posiadają mocne nogi zakończone silnie zakrzywionymi, niezwykle ostrymi szponami. Płomykówkowate mają długie nogi o opierzonym skoku i nagich palcach. Puszczykowate posiadają stosunkowo krótkie nogi, przeważnie obficie upierzone aż po końce palców (puchacz); wyjątkiem są sowy rybożerne o nagim skoku i palcach (rybiarka duża). Większość posiada szerokie i zaokrąglone skrzydła, co umożliwia poruszanie się po obszarach leśnych; długie i wąskie skrzydła występują u gatunków migrujących (syczek) lub polujących na otwartym terenie (uszatka błotna).

Sowy pokryte są gęstym, miękkim upierzeniem, umożliwiającym im bezszelestny lot. Płomykówkowate posiadają zwykle brązowe lub złotobrązowe upierzenie, ciemne z wierzchu i jaśniejsze od spodu (żółtawe lub białe). Puszczykowate pokryte są brązowym lub szarym upierzeniem z charakterystycznymi prążkami lub plamkami; niektóre sowy posiadają na głowie pęczki piór tworzące „uszy” (uszatka, puchacz); u części gatunków występują odmiany barwne (polimorfizm). Upierzenie obu płci jest zwykle jednakowe.

Pożywienie
Sowy są ptakami drapieżnymi, odżywiają się pokarmem zwierzęcym. Polowanie odbywa się głównie nocą i o zmierzchu; gatunki żyjące na wyższych szerokościach geograficznych polują w ciągu dnia. Płomykówkowate żywią się niemal wyłącznie gryzoniami i drobnymi ssakami owadożernymi; rzadziej ptakami, gadami, płazami lub owadami. Puszczykowate polują na drobne ssaki (np. norniki, szczury, myszy), ptaki (np. ptaki wróblowe), gady, płazy (np. żaby), ryby i owady. Niestrawione resztki zdobyczy (kości, sierść, pióra, chitynowe pancerzyki owadów) usuwane są w postaci wypluwek.

Rozmnażanie i rozwój
Sowy są w większości ptakami monogamicznymi i terytorialnymi, często tworzą pary na całe życie. Żyją pojedynczo lub w parach; niektóre gatunki tworzą luźne kolonie (płomykówki) bądź zbierają się w liczne grupy na zimowiskach (uszatki).
Sowy nie budują gniazd; większość gatunków składa jaja w dziuplach drzew, wykrotach, jaskiniach lub rozpadlinach skalnych, niektóre gnieżdżą się na ziemi lub w podziemnych norach (pójdźka ziemna). Część gatunków zajmuje budki lęgowe bądź opuszczone gniazda innych ptaków; płomykówki i pójdźki często gnieżdżą się w budynkach.

Sowy uzyskują dojrzałość płciową w drugim lub trzecim roku życia. Rocznie wyprowadzają zwykle jeden lęg, w którym znajduje się przeważnie 2-7 białych jaj. Samica wysiaduje jaja przez okres 20-40 dni; w tym czasie samiec dostarcza jej  pożywienie. Pisklęta lęgną się ślepe i pokryte białym puchem; opuszczają gniazdo po upływie 2-7 tygodni od wyklucia, zanim nauczą się latać. Opiekę nad pisklętami sprawują oboje rodzice.


Bibliografia:

1. Encyklopedia biologiczna T. VIII, IX, X, Zdzisława Otałęga (red. nacz.), Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999-2000.
2. Handbook of the Birds of the World. Volume 5: Barn-Owls to Hummingbirds, Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal, Lynx Edicions, Barcelona 1999.
3. Mały słownik zoologiczny. Ptaki, Przemysław Busse (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
4. Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterström, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2013.
5. The World of Birds, Johnatan Elphick, Natural History Museum, London, 2014.