Oman wielki – właściwości, działanie i zastosowanie omanu wielkiego

Oman wielki to urodziwy kwiat obdarzony niezwykłą mocą leczniczą i głębokim symbolizmem. Łacińska nazwa rośliny brzmi Inula helenium i odnosi się bezpośrednio do Heleny Trojańskiej. Porwana ze swego rodzinnego miasta księżniczka uroniła wiele łez, a legenda głosi, że na ich miejscu wyrosły żółte kwiaty podobne słonecznikom. W I w. n.e. słynny grecki botanik lekarz, Discorides, poszerzył jeszcze famę omanu wielkiego, przypisując mu szereg cennych właściwości zdrowotnych.

Zdaniem Discoridesa korzenie Inula helenium miały leczyć dolegliwości układu moczowego, oddechowego, pokarmowego, a także problemy kobiece. Na tych zaleceniach swoją wiedzę zielarską opierały całe pokolenia kolejnych autorów, a współcześni naturalni terapeuci nie pozostają daleko w tyle.

Czym jest oman wielki?

Mało znana większości z nas nazwa kryje pod sobą wieloletnią roślinę z rodziny astrowatych, która spokrewniona jest ze słonecznikiem, a pokrewieństwo to widać na pierwszy rzut oka. Dorastające nawet do wysokości 1,5 m byliny pochodzą bezpośrednio z Euroazji, ale zadomowiły się już także w Ameryce Północnej. Grubą, rozgałęzioną łodygę okalają lancetowate, karbowane liście, podczas gdy same kwiatostany przyjmują postać wiechowatych koszyczków z żółtymi kwiatami języczkowymi. Od słoneczników odróżnia je mniejsza średnica oraz węższe, niemal iglaste kwiaty zewnętrzne, które pod względem dekoracyjnym są na pewno mniej okazałe i estetyczne. Ale omany wielkie uprawia się od wieków głównie ze względu na lecznicze właściwości, choć starożytni Rzymianie ponoć cenili sobie również cukrzone korzenie jako przysmak.

Uprawa omanu wielkiego

Także w polskich ogródkach da się z powodzeniem uprawiać oman wielki, który odznacza się niskimi wymaganiami oraz wysoką odpornością na zimno. Idealne warunki obejmują słoneczne stanowisko i wilgotną glebę, ale roślina zniesie bez problemów także półcień oraz wysychające podłoże. Można je wysiewać z nasion lub sadzić w formie sadzonek, pamiętając jednak, aby zachować stosowne odstępy między poszczególnymi roślinami, które dzięki rozgałęzieniom dorastają nawet do 60 cm w szerokości.

Surowcem leczniczym pozyskiwanym z omanu wielkiego jest korzeń, który wykopywać się powinno wiosną lub jesienią. Gruby i rozgałęziony, dostarcza dość sporo z surowca z jednej zaledwie rośliny. Można go wykorzystać od razu, na świeżo, przyrządzając syrop lub nalewkę, albo tez suszyć i wykorzystywać potem jako surowiec na herbatę. W sklepach zielarskich można też nabyć sproszkowany lub kandyzowany korzeń omanu wielkiego (Inula hellenium radix).

Oman wielki na trawienie

Korzeń omanu wielkiego posiada charakterystyczny słodko-gorzki smak o dość ostrej nucie. Ta kompozycja w dość naturalny sposób kojarzy się ze wspomaganiem układu pokarmowego i, jak się okazuje, jest to skojarzenie bardzo trafne. Ziele przede wszystkim ma bowiem działanie stymulujące, ściągające i rozgrzewające, wpływając na wydzielanie enzymów, równowagę płynów w organizmie, a nawet apetyt.

W rezultacie alkoholową nalewkę i herbatę z omanu wielkiego poleca się szczególnie przy klasycznej niestrawności, gazach jelitowych i wzdęciach, słabym wchłanianiu oraz braku łaknienia, biegunkach i mdłościach, a nawet pasożytach jelitowych i żołądkowych, łącznie z tasiemcem. Świeży korzeń jest również bogaty w polisacharydy, zwłaszcza inulinę, oddziałując pozytywnie na mikroflorę bakteryjną jelit.

Oman wielki to ziołowe lekarstwo na kaszel

Drugim najpopularniejszym zastosowaniem omanu wielkiego jest walka z kaszlem, zwłaszcza uciążliwym, mokrym i duszącym. Korzeń żółtych kwiatów ma bowiem silne działanie wykrztuśne i wspomaga rozpuszczanie flegmy, uwalniając zablokowane drogi oddechowe. Zielarze polecają go nie tylko na zapalenie oskrzeli, ale także na krztusiec, tuberkulozę, a nawet astmę. Uważa się także, że ekstrakt z omanu wielkiego jest w stanie zwalczać bakterie powodujące infekcje dróg oddechowych, więc poniekąd działa jak naturalny antybiotyk. Działanie to odnosi się nie tylko do kaszlu, ale także problemów z zatokami. W badaniach naukowych ekstrakt z omanu wykazuje również umiarkowany wpływ na szyjne węzły chłonne, obniżając ich obrzęk i zmniejszając stan zapalny.

Syrop na kaszel z omanu wielkiego Składniki: ¼ szklanki suszonego korzenia omanu wielkiego ¼ suszonych płodów dzikiej róży 250 ml wody ½ szklanki naturalnego miodu Przygotowanie: Korzeń oraz owoce dzikiej róży wkładamy do garnka z wodą i gotujemy 20 minut na małym ogniu. Odcedzamy płyn i mieszamy z miodem. Tak powstały syrop przechowujemy w lodówce i popijamy po łyżeczce kilka razy w ciągu dnia.

Inne zdrowotne zastosowania omanu wielkiego

Oprócz wspomnianych wyżej zastosowań, zielarze wykorzystują stymulującą i regulującą moc omanu wielkiego także do leczenia zaburzeń miesiączkowania, szczególnie objawiających się brakiem menstruacji. Ważną wiadomością dla kobiet będzie również fakt, że herbaty i ekstrakty z omanu wielkiego skutecznie zwalczają stany zapalne układu moczowego, działając przeciwbakteryjnie, ściągająco oraz moczopędnie.

Z omanu destyluje się również olejek eteryczny, który, choć stosunkowo mało znany, prezentuje wysoką skuteczność w aplikacji zewnętrznej, na skórę – oczywiście, po rozcieńczeniu w olejku bazowym. Poleca się go szczególnie przy leczeniu wyprysków, pryszczy i wysypek różnego pochodzenia, ale także trudno gojących się ran. Masaż twarzy z olejkiem eterycznym z omanu wielkiego ma ponadto działanie odmładzające, wspierając regenerację skóry i wspomagając jej elastyczność. Uważa się, że taka aplikacja również zwalcza i zapobiega zmianom pigmentacyjnym na skórze.

Olejek można również użyć do inhalacji i nawilżania powietrza we wnętrzach. Wówczas działa on nie tylko przeciwbakteryjnie i stymulująco na drogi oddechowe, ale wspomaga również odporność organizmu. Wcierany w dziąsła zwalcza również stany zapalne tkanek miękkich i zapobiega paradontozie, likwidując bakterie ukrywające się w kieszonkach zębowych. Na zaczerwienione, krwawiące dziąsła można wręcz aplikować olejek z omanu wielkiego w wersji nierozcieńczonej, pod warunkiem, że użyjemy tylko pojedynczej kropli na opuszku palca.

Kto woli jednak skorzystać z mocy świeżego korzenia omanu wielkiego, może kandyzować go w wysokiej jakości miodzie naturalnym lub macerować w winie, zwłaszcza słodszym – typu porto. W tej postaci świeży korzeń przetrwa bez problemów klika miesięcy, nie tracąc nic ze swoich właściwości zdrowotnych. Suszone zioło zaparza się natomiast jak tradycyjną herbatę – zalewając wrzątkiem i pozostawiając na 10 minut pod przykryciem.

Czy oman wielki jest całkowicie bezpieczny?

Jak z każdym dobrodziejstwem, z omanem nie należy przesadzać. Istnieją bowiem udokumentowane doniesienia, że spożycie zbyt wysokich dawek ekstraktu z korzenia Inula helenium powoduje wymioty, spazmy, biegunkę, a w rzadkich przypadkach nawet paraliż. Ponadto, nie poleca się przyjmowania omanu wielkiego pod żadną postacią w okresie ciąży oraz karmienia piersią.

Lekarze ostrzegają również, że oman wielki może wywoływać reakcje alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na roślin z rodziny astrowatych. W badaniach klinicznych aplikacja mało rozcieńczonego olejku z omanu wielkiego na skórę wiązała się z licznymi przypadkami podrażnień. Ponadto oman wywiera wpływ na poziom cukru oraz ciśnienia krwi. Z tego względu cukrzycy oraz nadciśnieniowcy przyjmujący leki powinni stosowanie omanu wielkiego skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Tym niemniej, według źródeł medycznych, oman wielki jest zielem potencjalnie bezpiecznym, którego pozytywny wpływ na zdrowie przewyższa prawdopodobne zagrożenia, zwłaszcza, jeśli jest stosowany z racjonalnym umiarem. Miłośnicy omanu, uprawiający dorodne żółte kwiaty w swoich ogrodach, na ogół jednogłośnie zachwalają sobie skuteczność Inula helenium, zwłaszcza w łagodzeniu problemów żołądkowych oraz łagodzeniu kaszlu. Wziąwszy pod uwagę, jak częste i dokuczliwe są to dolegliwości, szkoda nie wypróbować omanu wielkiego we własnej rodzinie!