Solanka zupa – właściwości, skład i rodzaje solanki

Solanka jest jedyną i niepowtarzalną zupą, tradycyjnie przyrządzaną w Rosji i na Ukrainie. Nie jest to jednak najpopularniejsza zupa tamtego regionu. Ten tytuł należy raczej do barszczu. Rosjanie cenią solankę jednak nie za sławę, a przede wszystkim za jej smak. Pod tym względem solanka nie ma sobie równych. Poznajmy ją lepiej.

Solanka – co to takiego?

Solanka to tradycyjna zupa kuchni ukraińskiej i rosyjskiej. Możemy ją przyrządzić w trzech wersjach: mięsnej, grzybowej i rybnej, choć dwie ostatnie są współcześnie coraz rzadziej spotykane. Wbrew obiegowym opiniom solanka nie jest najsłynniejszą zupą Rosji. Ten tytuł należy raczej do barszczu. Nie jest również najczęściej zjadaną. Pod tym względem wyprzedza ją zupa o wdzięcznej nazwie ‘’szi’’, będąca daniem podobnym do kapuśniaku. Solanka zdobywa jednak przewagę nad innymi zupami jeśli chodzi o smak. Rosjanie uznają ją za najsmaczniejszą ze wszystkich swoich narodowych zup. Solanka podbiła ich podniebienia słono-kwaśnym smakiem. Jej podstawą jest gęsty bulion. 

Najpopularniejszą odmianę tego dania, nazywaną sbornaja solanka, robi się z kilku rodzajów mięsa. Początkowo mięso gotuje się, aby uzyskać rosół. Czas gotowania zależy od odmiany mięsa. Podczas gdy pół godziny wystarczy, by zagotować kurczaka, na przygotowanie bulionu z wieprzowiny trzeba przeznaczyć godzinę, a na zrobienie rosołu z wołowiny lub jagnięciny aż dwie godziny. Aby zupa była bardziej gęsta, koniecznie należy ją ugotować na takich kawałkach mięsa, które zawierają kości i tłuszcz. Po zrobieniu rosołu należy dodać inne składniki mięsne, takie jak szynka, kiełbasa czy inne wędzone mięso. Solone ogórki i oliwki to dwa dodatki, bez których solanka praktycznie nie istnieje.

Opcjonalnie do solanki dodaje się także ziemniaki, kiszoną kapustę, marchewkę oraz inne wybrane składniki warzywne. Aby nadać intensywnego smaku solance, dodaje się do niej także czosnek, cebulę, zieloną pietruszkę, pieprz czarny czy koperek. W niektórych przepisach znajdziemy także kwas chlebowy lub sok z kapusty kwaśnej. W zasadzie do solanki możemy dodać wszystkie składniki, na jakie mamy ochotę, byleby nie były one słodkie. W sumie na przygotowanie solanki w zależności od rodzaju mięsa trzeba przeznaczyć od 1,5 do 3 godzin.

Tajemnice historii solanki

Powstanie solanki jest bardzo niejasne. Tak naprawdę nikt do końca nie wie, kiedy to danie przyrządzono po raz pierwszy. Zdaniem historyków solanka raczej nie została przyniesiona na tereny dzisiejszej Rosji z innych zakątków świata, ponieważ nie sposób znaleźć podobnego dania w kuchni innych krajów. Z drugiej strony, gdyby solanka powstała w dawnej Rosji, byłaby dostępna jedynie dla ludzi bogatych. Tymczasem solankę jedzą ludzie na wszystkich szczeblach hierarchii społecznej.

Jedna z teorii mówi, że nazwa ‘’solanka’’ pochodzi od rosyjskiego słowa ‘’sól’’. Należy mieć jednak świadomość, że w dawnych czasach sól była bardzo cenna, więc współczesna wersja solanki zasadniczo różni się od pierwotnej. Dodatkowo obecnie chętnie dodawane do solanki oliwki dawniej były importowane tylko z Cesarstwa Bizantyjskiego za niebotyczną cenę. Stąd wniosek, że wiele wieków temu na solankę we współczesnej wersji mogli pozwolić sobie jedynie najbogatsi. Solanka to chłopska zupa, którą najpierw przygotowywano na bazie ryb, dopiero z czasem zaczęto robić ją na bazie mięsa, a później grzybów.

Zupa ta była bardzo popularna w rosyjskich tawernach w XIX i na początku XX wieku, gdzie spożywano ją jako tłusty dodatek do alkoholi.

Solanka, soljanka, a może solianka – spór o nazewnictwo

Solanka jest daniem wywodzącym się z kuchni rosyjskiej i ukraińskiej. Dlatego nazwę tej zupy po raz pierwszy zapisano cyrylicą ‘’солянка’’. Dosłowna transkrypcja tego wyrazu z języka rosyjskiego to ‘’soljanka’’. Jednakże taki zapis jest błędny, ponieważ występująca w wyrazie literka (‘’ja’’) я po (‘’l’’) л  powinna być  zapisywana jako ‘’a’’, a nie – jak w wielu przypadkach – ‘’ja’’ czy ‘’ia’’. Błąd ten utrwalił się na dobre w naszym języku, przez co wiele osób wciąż zapisuje nazwę tej zupy w niepoprawny sposób ‘’soljanka’’ lub ‘’solianka’’. W tym przypadku jedyna poprawna nazwa to ‘’solanka’’.

Co ciekawe, wyrażenie ‘’sbornaja solanka’’, którym często Rosjanie określają tę zupę, w języku rosyjskim jest także synonimem chaosu. Używamy go wówczas, gdy chcemy pokazać, że jakiś zestaw składa się z bardzo różniących się od siebie elementów. Na przykład, gdy mamy wiele monet, ale każda z nich pochodzi z zupełnie innej epoki i kraju, wtedy na taką kolekcję można powiedzieć ‘’sbornaja solanka’’.

Rodzaje solanki

Jak już zostało powiedziane, wyróżniamy trzy rodzaje solanki: rybny, grzybowy i mięsny. Do każdego ze wskazanych typów zwykle dodaje się ogórki kiszone, ziemniaki, śmietanę, kapustę kiszoną oraz koper.

W przypadku solanki rybnej bulion jest robiony z wykorzystaniem łososia, jesiotra czy raków słodkowodnych oraz dodatku warzyw. Na koniec dodaje się trochę soku cytrynowego. Solankę mięsną przygotowuje się na bazie wołowiny, kurczaka albo jagnięciny. Po przygotowaniu rosołu dodaje się do zupy ogórki, pomidory, cebulę, oliwki, kapary, koperek, pietruszkę czy ziele angielskie.

Jeśli chodzi o solankę grzybową to najpierw krojona kapusta jest podgrzewana na maśle wraz z octem, ogórkami i pomidorami. Na osobnej patelni podgrzewa się grzyby z cebulą i startą skórką z cytryny. Kapusta i grzyby są dodawane do innego naczynia warstwami. Dolewa się również wrzącą wodę. Następnie dodaje się również bułkę tartą i masło.

Właściwości solanki

Solanka zawiera w sobie mnóstwo tłuszczu. Z tego powodu jest chętnie podawana w Rosji do alkoholu. Jedzenie solanki razem z mocnymi trunkami sprawia, że pijący je człowiek upija się wolniej, a dodatkowo odczuwa mniejsze skutki spożycia alkoholu na drugi dzień. Nie oznacza to wcale, że solanka jest zdrowa. Duża zawartość tłuszczu oraz soli raczej nie wpływa korzystnie na organizm.
Z drugiej strony w solance znajdziemy wiele wartościowych składników. Na przykład oliwki, które zawierają substancje przeciwutleniające i przeciwzapalne. Mogą one chronić przed rakiem. Marchewka chętnie dodawana do solanki to źródło witaminy A, wspomagającej wzrok. Co więcej, w solance znajdziemy mnóstwo składników z witaminą C, która zwiększa odporność organizmu. Przyrządzanie solanki z wołowiną, czyli mięsem zawierającym duże ilości żelaza, może zapobiegać pojawieniu się niedokrwistości. Pamiętajmy jednak, że solanka to przede wszystkim duże ilości tłuszczu i soli, a warzywa są tu jedynie dodatkiem. Dlatego spożywajmy ją z umiarem. W tabelce znajdziemy informację o składnikach odżywczych solanki.

Solanka w różnych krajach

Solanka zyskała nie tylko uznanie Rosjan i Ukraińców, ale także Polaków i Niemców, zwłaszcza pochodzących ze Wschodnich Niemiec. Solankę szczególnie chętnie zjada się w takich krajach związkowych jak: Brandenburgia, Saksonia, Turyngia czy Meklemburgia-Pomorze Przednie. Popularność solanki na niemieckich terenach sięga czasów przed upadkiem muru berlińskiego, kiedy to wojska radzieckie stacjonowały w NRD, a zupę łatwo można było zamówić we wschodnioniemieckich restauracjach.

Sympatię do solanki żywi m.in. kanclerz Angela Merkel, wychowana na terenie Niemiec Wschodnich. Powszechność solanki w Niemczech i w Polsce wynika także z bliskości geograficznej obu państw. Sprzyjają temu również coraz liczniejsze emigracje ludności rosyjskiej i ukraińskiej, która przywozi wraz ze sobą swoje ulubione smaki.

W Rosji nie spotkamy tego dania w barach szybkiej obsługi. Aby go zjeść musimy wybrać się do restauracji lub hipermarketu, w którym kupimy wersję do podgrzania w mikrofalówce. Ciekawostką wartą podkreślenia jest fakt, że jedno pudełko zamrożonej solanki zawiera w sobie kilka opakowań z poszczególnymi składnikami na zupę.

Przepis na solankę grzybową

Solanka grzybowa zawiera o wiele mniej kalorii niż solanka mięsna. Dlatego dziś chcemy podzielić się przepisem na solankę w wersji wegetariańskiej.

Składniki:

• 3 łyżeczki oleju
• 4 średnie cebule
• 200 g dowolnych posiekanych grzybów
• 2 duże ząbki czosnku
• 2 liście laurowe
• ½ łyżeczki zmielonego pieprzu czarnego
• 2 czubate łyżeczki sproszkowanej papryki
• 1 l + 400 ml wrzącej wody
• 3 średnie ziemniaki
• 3 duże ogórki
• 3 łyżki czarnych oliwek (bez pestek)
• 3 łyżeczki zielonych oliwek (bez pestek)
• 5 łyżeczek sosu pomidorowego
• 1 plasterek cytryny pokrojony na cztery części
• 2 – 2 ¼ łyżeczki soli kamiennej
• natka pietruszki i / lub dymka do serwowania

Przygotowanie:
Podgrzej w garnku z grubym dnem olej. Dodaj pokrojoną cebulę i szczyptę soli. Smaż przez kilka minut. Dodaj posiekane grzyby, posiekany czosnek, liście laurowe, zmielony czarny pieprz i paprykę w proszku. Podsmażaj przez kilka minut. Dolej wrzącą wodę i gotuj przez 5 minut. Dodaj pokrojone ziemniaki i gotuj kolejne 5 minut. Dodaj posiekane ogórki, oliwki, sos pomidorowy, kawałki cytryny i sól. Gotuj przez 5 minut, aż ziemniaki będą miękkie. Jeśli chcesz, podawaj z posiekaną świeżą pietruszką i dymką oraz śmietaną.

Solanka najsłynniejsza rosyjskich zup

Solanka to jedna z najsłynniejszych rosyjskich zup. Pod względem smaku deklasuje inne tego typu dania w kuchni rosyjskiej. Tradycyjnie przygotowuje się ją w trzech odmianach: mięsnej, rybnej i grzybowej. Najbardziej popularną jest wersja z wykorzystaniem mięsa. Tego typu solanka zawiera dużo tłuszczu i soli. Ze względu na obecność tłustych składników jest często serwowana do alkoholu. Pamiętajmy jednak, że solanka to nie tylko tłuszcz i sól. Jeśli dodamy do niej więcej warzyw, zupa zyska także wiele wartościowych składników odżywczych.