Muchówki

Wygląd
Muchówki są małymi lub średniej wielkości owadami; osiągają długość od 0,4 mm do 7 cm. Ciało składa się z trzech segmentów – głowy, tułowia i odwłoka.

Na dużej, ruchliwej głowie znajduje się para dużych oczu złożonych, 3 przyoczka oraz czułki – długie i wieloczłonowe lub krótkie, 3-członowe. Otwór gębowy skierowany jest w dół i ku tyłowi (głowa hipognatyczna); muchówki posiadają różne rodzaje aparatów gębowych – ssące, kłująco-ssące, gryząco-ssące, liżąco-ssące lub liżące.

Tułów jest masywny, segmenty tułowia są ze sobą ściśle połączone. Na tułowiu znajdują się trzy pary długich i cienkich odnóży; stopy zaopatrzone są w przyssawki lub pazurki.

Muchówki posiadają tylko jedną parę cienkich, błoniastych skrzydeł, które w spoczynku są ułożone na odwłoku lub rozpostarte na boki. Skrzydła tylne przekształcone są w przezmianki (haltery) – narządy zmysłów służące do stabilizacji lotu. Niektóre gatunki muchówek nie posiadają skrzydeł przednich i utraciły wtórnie zdolność lotu (naśnieżnice, niektóre pasożyty zewnętrzne, np. wpleszcz owczy).

Odwłok jest przeważnie wydłużony i walcowaty, składa się z 9-10 segmentów. Narządy kopulacyjne są dobrze wykształcone.

Pożywienie
Muchówki odżywiają się pokarmem płynnym – nektarem, spadzią, sokami roślin, rozkładającymi się szczątkami roślinnymi i zwierzęcymikrwią kręgowców potrzebną im do produkcji jaj (komarowate, bąkowate). Muchówki z rodziny łowikowatych są drapieżnikami polującymi na inne owady; ofiarę przebijają kłujką. Niektóre muchówki posiadają uwstecznione aparaty gębowe i nie pobierają pokarmu (gzowate, komarnicowate).
Larwy wielu muchówek odżywiają się tkankami roślinnymi, niektóre żerują na opadłych liściach, igłach i spróchniałym drewnie (koziułkowate). Wiele larw jest drapieżnych; żywią się małymi bezkręgowcami (bzygowate, łowikowate). Larwy muchówek pasożytniczych żywią się tkankami i wydzielinami żywicieli (gzowate). Larwy plujkowatych żyją na rozkładających się szczątkach zwierzęcych.

Rozmnażanie i rozwój
Rozwój wszystkich muchówek przebiega z przeobrażeniem zupełnym. Występują cztery stadia rozwojowe – jaja, larwy, poczwarki i osobniki dorosłe. Samice są jajorodne, jajożyworodne lub żyworodne. Niektóre muchówki wyprowadzają do 10 pokoleń rocznie. Larwy muchówek są czerwiowate, nie posiadają odnóży. Występują larwy z dobrze wykształconą głową z czułkami i gryzącym aparatem gębowym oraz larwy w głową uwstecznioną. Poczwarki są wolne lub zamknięte w kokonie rzekomym (puparium).

Znaczenie muchówek
Muchówki, ze względu na powszechność występowania oraz dużą liczebność, pełnią ważną rolę w przepływie energii i obiegu materii w ekosystemach. Gatunki odżywiające się nektarem i pyłkiem są ważnymi zapylaczami wielu gatunków roślin. Gatunki drapieżne ograniczają liczebność szkodników (np. mszyc).

Larwy muchówek wykorzystywane są w terapii trudno gojących się ran oraz uszkodzeń skóry u zwierząt i człowieka (terapia czerwiami). Żywe larwy usuwają martwą tkankę z rany oraz przyspieszają proces gojenia; dodatkowo dezynfekują ranę dzięki bakteriobójczym substancjom wydzielanym podczas pobierania pokarmu.

Muszka owocowa (Drosophila melanogaster) jest organizmem modelowym wykorzystywanym w badaniach genetycznych, m.in. badaniu ekspresji genów, mutacji oraz mechanizmów regulujących działanie genów.

Kolejność pojawiania się larw poszczególnych gatunków muchówek na zwłokach oraz siedlisko ich występowania wykorzystywane jest w entomologii sądowej do określenia przybliżonego czasu i miejsca zgonu.

Larwy muchówek z rodziny sernicowatych wykorzystywane są w produkcji tradycyjnego sardyńskiego sera casu marzu.

Muchówki są pasożytami wielu zwierząt (mięczaków, krocionogów, owadów, skorupiaków, płazów i ssaków). Przenoszą wiele drobnoustrojów chorobotwórczych – wirusy (wirusy żółtej febry, dengi); bakterie (pałeczki dżumy, duru brzusznego i czerwonki, prątki gruźlicy, przecinkowce cholery), pierwotniaki (zarodźce malarii, świdrowce śpiączki), nicienie (filarie).

Larwy muchówek roślinożernych wyrządzają znaczne szkody w uprawach zbóż (pryszczarek heski, niezmiarka paskowana) oraz sadach (nasionnica trześniówka).