Mleko w proszku – właściwości, skład i zastosowanie mleka w proszku
Mleko w proszku zazwyczaj kojarzone jest z pokarmem, które podaje się małym dzieciom. W rzeczywistości na co dzień każdy z nas ma z nim do czynienia – znajduje się w wielu produktach, o czym nie do końca zdajemy sobie sprawę. Czy to dobrze? Z jednej strony mleko w proszku dostarcza wielu cennych składników odżywczych, a z drugiej jest kaloryczne i generuje wiele przykrych dolegliwości zdrowotnych. Co warto wiedzieć o mleku w proszku? Czy faktycznie jest takie zdrowe?
Mleko w proszku – co to takiego?
Mleko w proszku brzmi nieco paradoksalnie, ponieważ z natury mleko występuje w postaci płynnej. Mleko w proszku to nic innego jak mleko krowie, które w procesie parowania zostało pozbawione wody, czyli podane pasteryzacji, odparowane i wysuszone. Zwyczajne mleko zawiera wiele substancji odżywczych, takie jak witaminy – witaminy z grupy B, witaminy A, E i K, sole mineralne – wapń, magnez, potas czy białko. Mleko w proszku to po prostu wysuszone świeże mleko, z którego usunięto wodę, otrzymując suchą masę. Zatem posiada pewną wartość odżywczą, chociaż w mniejszych ilościach. Po dodaniu do proszku wody i porządnym wymieszaniu, otrzymujemy zwyczajne mleko.
Sposób otrzymywania mleka w proszku został opracowany w XIX wieku. Jednak pierwsza produkcja na masową skalę rozpoczęła się w 1892 roku dzięki rosyjskiemu chemikowi M. Dirhoffa. Natomiast pierwszy patent na produkcje mleka w proszku został wydany w 1855 roku. Produkcja mleka w proszku polega na odparowaniu wody ze zwykłego mleka. Wstępnie przygotowane pasteryzowane mleko pełnotłuste lub odtłuszczone jest zagęszczane, a następnie suszone. W tracie procesu pasteryzacji niszczone są drobnoustroje chorobotwórcze oraz enzymy mleka, ale z zachowaniem smaku produktu. Pasteryzacja przedłuża trwałość i nieznacznie obniża wartości odżywcze.
Mleko w proszku wykazuje wiele zastosowań i chociaż nie zdajemy sobie sprawy, ale znajduje się ono w wielu produktach codziennego użytku, między innymi w napojach, wypiekach, lodach czy jogurtach. Jest również praktyczne, ponieważ możemy zabierać je w podróż i na dłużej zachowuje termin przydatności do spożycia. Zwykłe mleko zazwyczaj zachowuje świeżość około trzech dni, natomiast w sproszkowanej formie jego przydatność wydłuża się do trzech lat. Jest dobrym dosyć wydajnym produktem – na przygotowanie szklanki mleka wystarczy około 35 g proszku.

Właściwości zdrowotne mleka w proszku
Mleko w proszku zawiera wiele cennych składników mineralnych, porównywalnie do tych znajdujących się w tradycyjnym mleku. Są to przede wszystkim:
- Białko – stanowiące podstawowy element budulcowy każdego organizmu. Z niego zbudowane są wszystkie narządy, mięśnie, więzadła, kości, ścięgna, gruczoły, skóra, włosy i paznokcie.
- Lipidy – to związki tłuszczowe niezwykle ważne dla naszej skóry, ponieważ zabezpieczają przed odparowaniem wody oraz szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak promieniowanie słoneczne, wiatr czy mróz.
- Kwas mlekowy – bakterie kwasu mlekowego podnoszą odporność, regulują przemianę materii oraz sprzyjają produkcji kolagenu, który ujędrnia i znacznie poprawia stan skóry.
- Nienasycone kwasy tłuszczowe – zapobiegają przesuszaniu skóry, rozszerzają naczynia krwionośne, wykazują działanie przeciwzapalne, biorą udział w metabolizmie cholesterolu, wspierają regenerację nabłonka i tkanki łącznej.
- Wapń – to podstawowy budulec kości i zębów. Poza tym bierze udział w krzepnięciu krwi oraz dba o prawidłowe funkcjonowanie nerwów i mięśni.
- Witamina A – znacznie poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci, wzmacnia odporność i dba o nasz narząd wzroku.
- Fosfor – wspomaga prawidłowe wchłanianie wapnia przez nasz organizm, a także bierze udział w syntezie białka i podobnie jak wapń uczestniczy w procesie mineralizacji kości.
- Magnez – magnez decyduje o prawidłowej pracy układu odpornościowego i nerwowo-mięśniowego, bierze udział w budowie kości i zębów, a także zmniejsza ryzyko nadciśnienia tętniczego.
- Potas – odpowiedzialny jest za utrzymanie odpowiedniego napięcia elektrycznego na błonach komórkowych.
- Witamina B12 – dba o prawidłową prace układu nerwowego i towarzyszy przy produkcji czerwonych krwinek oraz syntezie DNA.
- Witamina C – to silny i skuteczny przeciwutleniacz, który zapobiega procesom starzenia (także skóry), poprawia pracę układu krążenia i działa przeciwnowotworowo.

Wady mleka w proszku
Stosowanie mleka w proszku jest zgodne z przepisami i jest umieszczane na etykietach. Nie jest ono sztucznie pozyskana substancją, a poddaną pasteryzacji, więc nie jest szkodliwa w porównaniu z innymi tego typu preparatami. Minusem jest to, że sproszkowane mleko zawiera mniej wartości odżywczych od tego tradycyjnego. Niektóre wysuszone produkty, jak właśnie mleko czy jajka, zawierają duże ilości oksysteroli, utlenionych pochodnych cholesterolu. Stosowane w nadmiarze stają się toksyczne dla komórek śródbłonka i mięśni gładkich tętnic, inaczej mówiąc – jest przyczyną powstawania miażdżycy. Oksysterole zwiększają także ryzyko powstawania nowotworów, przede wszystkim raka piersi, skóry oraz okrężnicy. Trzeba też wiedzieć, że mleko w proszku jest dużo bardziej kaloryczne od tego tradycyjnego – w 100 g sproszkowanego produktu znajduje się nawet 500 kalorii.
Zastosowanie mleka w proszku
Po co zatem używać sproszkowanego mleka, skoro świeże mleko jest popularne i łatwo dostępne? Mleko w proszku zazwyczaj wykorzystywane jest podczas produkcji wyrobów mlecznych, takich jak jogurty, serki i twarożki, a także produktów słodkich jak lody, batony czy ciasta. Taka sproszkowana forma pozwala na zagęszczenie konkretnego produktu i uzyskanie odpowiedniej konsystencji. Jednak nie tylko producenci nabiału czy słodyczy maja monopol na wykorzystanie mleka w proszku. Bardzo często używa się go w trakcie przygotowywania domowych wypieków. Bez wątpienia wszyscy znają blok czekoladowy, który święcił on triumfy w PRL-u, ale mimo dostępności zwykłej czekolady, nadal cieszy się ogromną popularnością. Z mleka w proszku można przygotowywać także kremy i masy do ciast. Mleko w proszku może być również dodatkiem do ciepłych napojów, jak np. kawa czy kakao.

Mleko w proszku w kuchni
Przepis na blok czekoladowy z kawą
Składniki:
- 1 opakowanie cukru waniliowego
- ¾ kostki masła
- ½ szklanki wody
- 1,5 szklanki cukru
- 4 opakowania herbatników
- 250 g mleka w proszku
- 1 łyżka kawy zbożowej
- 5 łyżek kakao
- 1 łyżka kawy rozpuszczalnej
- 1 opakowanie bakalii
Przygotowanie:
Do garnka wrzucamy masło, cukier zwykły i waniliowy, doprowadzamy do zagotowania. Dodajemy kawę zbożową, kawę rozpuszczalną i kakao – dobrze mieszamy i odstawiamy do przestygnięcia. Herbatniki kruszymy. Do przestudzonej masy partiami dodajemy mleko w proszku i miksujemy na małych obrotach, aby nie było grudek. Następnie dodajemy bakalie i herbatniki i delikatnie mieszamy łyżką. Powstała masę przekładamy na papier do pieczenia i zwijamy w rulon. Wstawiamy do lodówki na całą noc.
Przepis na kulki kokosowe
Składniki:
- 2 tabliczki białej czekolady
- 1 szklanka mleka w proszku
- 250 ml śmietany kremówki
- 1 kostka masła migdałowego
- 1 szklanka cukru kokosowego
- 1 opakowanie wafli
- 20 dag wiórków kokosowych
Przygotowanie:
Podgrzewamy śmietanę, dodajemy mleko w proszku i porządnie mieszamy. Wrzucamy połamaną na kawałki białą czekoladę i mieszamy do rozpuszczenia. Masę odstawiamy, by przestygła. Masło ucieramy z cukrem na puszysty krem i dodajemy po jednej łyżce zimnej masy czekoladowej i porządnie mieszamy do uzyskania jednolitej konsystencji. Następnie wsypujemy 100 g wiórek kokosowych. Wafle mielimy na proszek i również dodajemy do masy. Wstawiamy do lodówki na około 2 godziny, by nieco stężała. Po tym czasie z masy formujemy kulki, obtaczamy w pozostałych wiórkach kokosowych i chłodzimy w lodówce.
Przepis na krem z mleka w proszku
Składniki:
- 1 szklanka zwykłego mleka
- 2 szklanki mleka w proszku
- ½ szklanki cukru
- 200 g miękkiego masła
- 1,5 łyżki cukru waniliowego (jasny krem) lub 2,5 łyżki kakao (ciemny krem)
Przygotowanie:
Miękkie masło ucieramy przy użyciu blendera lub robota kuchennego. Gdy stanie się puszyste, dodajemy do niego mleko, cukier i kakao lub cukier waniliowy. Wszystkie składniki ze sobą mieszamy, a następnie stopniowo dodajemy mleko w proszku i miksujemy masę. Gotowym kremem smarujemy ciasto i wstawiamy do lodówki. Masa z mleka w proszku na drugi dzień będzie mocno stężała i sztywna. Można zabrać się do dalszej dekoracji ciasta dodając, np. ulubione owoce, konfiturę czy galaretkę.
Czy warto stosować mleko w proszku?
Większość ludzi zdecydowanie woli smak świeżego mleka od sproszkowanego. Ale w sytuacjach, gdy świeże mleko nie jest dostępne, lub w przepisach, w których nie zauważysz różnicy, mleko w proszku jest całkowicie akceptowalną, pożywną i opłacalną alternatywą.
- “https://www.quickanddirtytips.com/health-fitness/healthy-eating/is-powdered-milk-bad-for-you”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://food.ndtv.com/food-drinks/milk-powder-is-it-a-viable-alternative-to-regular-milk-781734”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://www.rotronic.com/en-us/rotronic-cases-read?id=364/”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://www.thespruceeats.com/storing-instant-nonfat-dry-milk-427839”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://www.livestrong.com/article/308000-powdered-milk-nutritional-facts/”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://food52.com/blog/16501-what-is-milk-powder-and-how-can-we-cook-with-it”; data dostępu: 2020-07-02;
- “https://www.onegoodthingbyjillee.com/12-surprising-things-you-can-make-with-powdered-milk/”; data dostępu: 2020-07-02;







