Barszcz czerwony – właściwości i skład. Przepis na barszcz czerwony
Specjalnością Europy Wschodniej są wszelkiego rodzaju zupy. Jedną z nich jest barszcz czerwony, który jest obowiązkowym daniem spożywanym w trakcie wigilijnej wieczerzy. Jednak barszcz czerwony jest uniwersalny, ponieważ zajadamy się nim również w dni powszednie, przygotowanie jest banalnie proste, a efekt końcowy zachwyca. Wiąże się z nim długa historia, świetnie smakuje i dostarcza wielu cennych substancji odżywczych. Co warto wiedzieć o barszczu czerwonym? Jak przygotować domowy barszcz czerwony?
Barszcz czerwony – co to takiego?
Barszcz czerwony to zupa powstająca na bazie świeżych buraków lub zakwasu buraczanego. Na polskich stołach najczęściej gości w okresie Świąt Bożego Narodzenie, gdzie serwowany jest wraz z uszkami z kapustą i grzybami. Barszcz czerwony to bardzo zdrowa, niskokaloryczna i przepyszna zupa, a do tego łatwa w przygotowaniu. Charakteryzuje się intensywnie czerwonym kolorem, który zawdzięcza burakom. To cała gama smaków: ostrego, lekko kwaśnego i delikatnie słodkiego. Natomiast zioła i przyprawy podkreślają korzenną nutę buraków. Dobrze przyprawiony barszcz czerwony wykazuje działanie rozgrzewające.
Historia barszczu czerwonego jest długa. Zupa na bazie buraków jest historycznym zabytkiem polskiej kuchni, który do dnia dzisiejszego jest praktykowany. Barszcz znany był w czasach średniowiecznych i już wtedy wiedziano, że spożywanie tej zupy wiązało się z wieloma prozdrowotnymi korzyściami. Ówcześni polscy botanicy uważali barszcz za swego rodzaju lekarstwo. Pierwszy oficjalny przepis pojawił się w XVI wieku, w którym autorzy rozwodzili się nad jego zaletami. W kuchni staropolskiej barszcz czerwony podawano na różne sposoby. Postny barszcz serwowano na jako posiłek południowy w Boże Narodzenie lub na śniadanie po całonocnych karnawałowych zabawach. Podawano go czysty lub zabielany, najczęściej z grzybami, kaszą, jajkami lub kawałkami ryb. Poza tym barszcz serwowano w mięsnej postaci, zazwyczaj gotowany na kurze, kości wołowej ze szpikiem lub ze schabem wieprzowym wraz z uszami lub kawałkami mięsa.
Nazwa barszcz wywodzi się od ziela zwanego Heracleum sphondylium, pochodzącego z rodziny selerowatych, zwanego po polsku barszczem. Do XIX wieku na bazie tego ziela przygotowywano kwaśne zupy, a z czasem wszystkie kwaskowate zupy określano po prostu barszczem.
Barszcz czerwony można serwować z wieloma różnymi dodatkami. Na wigilijnym stole występuje w parze z jarskimi uszkami lub grzybowymi krokietami. W dni powszednie można zestawiać go z pierogami, pasztecikami, ziemniakami okraszonymi cebulką, zabielony śmietaną albo podawać w filiżance do picia jako dodatek do wielu dań.
Właściwości prozdrowotne barszczu czerwonego
Barszcz czerwony bez żadnych dodatków jest niskokaloryczny, a dopiero uszka, paszteciki czy inne dodatki nadają tej zupie treści. Głównym składnikiem barszczu czerwonego są buraki. To zupa powstała na ich wywarze, dlatego też jej wszelkie właściwości zdrowotne zawdzięczamy właśnie tym warzywom. W burakach znajduje się wiele cennych witamin i soli mineralnych, jednak to co najzdrowsze w burakach, to betaina. To silny antyoksydant odpowiadający również za piękny i intensywny czerwony kolor. Betaina to bardzo mocny przeciwutleniacz, który walcząc z wolnymi rodnikami, chroni nasz organizm przed rozwojem nowotworów, ale także wchodząc z nimi w reakcje przeciwdziała rakowaceniu komórek i opóźnia proces starzenia się. Co więcej, substancja ta niweluje ryzyko powstawania miażdżycy, zawału serca oraz niedokrwiennego udaru mózgu. Poza tym betaina wspomaga pracę wątroby i nerek oraz ma znaczny wpływ na kondycję naszej skóry, włosów i paznokci.
Buraki, które stanowią podstawy składnik barszczu, posiadają wiele cennych dla naszego zdrowia substancji odżywczych, takich jak witaminy z grupy B, w tym witaminę B12, witaminę C, kwas foliowy oraz mangan. Barszcz czerwony warto spożywać również z uwagi na wysoką zawartość żelaza, które zapobiega występowaniu niedokrwistości, czyli anemii.
Buraki, również pod postacią zakwasu buraczanego, zawierają duże ilości potasu i wykazują działanie zasadotwórcze. Oznacza to, że zobojętniają nadmiar soków żołądkowych wydzielanych po spożyciu produktów zakwaszających, dzięki czemu zapobiegają między innymi nadkwasocie czy zgadze.
W burakach znajdują się również azotany, czyli związki wspomagające leczenie chorób układu krążenia. Za ich sprawą możliwe jest kontrolowanie zbyt wysokiego ciśnienia krwi, a tym samym zapobiegając nadciśnieniu. Bardzo ważny jest również fakt, iż barszcz czerwony pomaga obniżyć poziom glukozy we krwi oraz bardzo pozytywnie wpływa na funkcjonowanie naszego mózgu.
Barszcz czerwony w kuchni
Przepis na zakwas buraczany
Składniki:
- 2 kg świeżych buraków
- 2 litry wody
- 2 łyżeczki soli
- 3 małe ząbki czosnku
- skórka chleba pieczonego na zakwasie
- 1 łyżeczka cukru
- kilka ziarenek ziela angielskiego
Przygotowanie:
Buraki obieramy ze skórki, myjemy i kroimy w cienkie plastry. Do wyparzonego dużego słoika wkładamy pokrojone buraki. Następnie dodajemy pokrojony czosnek, ziele angielskie oraz sól. Zalewamy letnią wodą, a na wierzch wkładamy chlebową skórkę. Słoik przykrywamy czystą ściereczką i odstawiamy na kilka dni w ciepłe miejsce. Gdy zakwas będzie już gotowy, przelewamy go do butelki i przechowujemy w lodówce.
Przepis na barszcz czerwony na zakwasie
Składniki:
- 1 litr zakwasu buraczanego
- 3 średniej wielkości marchewki
- 2 małe pietruszki
- kawałek selera i pora
- 1 ćwiartka z kurczaka lub 5 skrzydełek
- 2 liście laurowe
- kilka ziarenek ziela angielskiego
- sól kamienna i cukier trzcinowy do smaku
- buraki z przygotowanego wcześniej zakwasu
Przygotowanie:
Do dużego garnka wkładamy opłukane pod bieżącą wodą skrzydełka lub ćwiartkę kurczaka. Mięso zalewamy wodą i gotujemy wywar przez około 30 minut. W międzyczasie należy z niego usuwać pojawiającą się szumowinę. Następnie dorzucamy obraną i umytą włoszczyznę, ziele angielskie i liście laurowe, gotując kolejne 30 minut. Po tym czasie wywar należy przecedzić, przelewając go z powrotem do garnka i wrzucając pozostałe po kiszeniu buraki. Gotujemy je przez około 5 minut. Do przygotowanego wywaru wlewamy zakwas buraczany, dodając przeciśnięty przez praskę czosnek i pozostawiając barszcz do momentu, aż się zagotuje.
Przepis na barszcz czerwony ze świeżych buraków
Składniki:
- 2 litry wody
- 0,5 kg buraków
- 2 małe marchewki
- 1 pietruszka
- mały kawałek selera
- 5 ziarenek ziela angielskiego i 5 czarnego pieprzu
- 2 liście laurowe
- 1 ziarenko jałowca
- sól morska, pieprz zielony i majeranek do smaku
- sok z 1 cytryny
Przygotowanie:
Warzywa obieramy, myjemy oraz kroimy na mniejsze kawałki. Buraki obieramy i kroimy na cztery części, dokładnie płuczemy, wrzucamy do garnka i zalewamy 2 litrami wody. Do buraków dodajemy wcześniej przygotowaną włoszczyznę oraz przyprawy. Całość gotujemy na niewielkim ogniu przez około 2 godziny. Po upływie tego czasu, przecedzamy zupę i doprawiamy odrobiną soli, pieprzu, majeranku oraz sokiem z cytryny.
Czy warto jeść barszcz czerwony?
Barszcz czerwony głownie kojarzy nam się z Wigilią. To właśnie wtedy zajadamy się barszczem serwowanym z uszkami. W pozostałe dni zupa na bazie buraków pozostaje w zapomnieniu. A szkoda, bo barszcz czerwony możemy przyrządzać każdego dnia, ponieważ jest łatwy i szybki. Znakomicie również smakuje w zestawieniu z innymi dodatkami, np. pasztecikami, pierogami czy ugotowanymi ziemniakami. Poza tym dostarcza wielu cennych substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Barszcz czerwony powinien gościć jak najczęściej na naszych stołach, a nie tylko w trakcie Bożego Narodzenia.
- “https://foodfolksandfun.net/polish-beet-soup/”; data dostępu: 2020-05-20;
- “https://littlesunnykitchen.com/polish-beet-borsch-soup/”; data dostępu: 2020-05-20;
- “https://www.curiouscuisiniere.com/borscht-polish/”; data dostępu: 2020-05-20;
- “https://www.thespruceeats.com/polish-beet-borscht-soup-recipe-1137127”; data dostępu: 2020-05-20;
- “https://eatingeuropean.com/borscht-recipe/”; data dostępu: 2020-05-20;
- “https://culture.pl/en/work/polish-food-101-barszcz”; data dostępu: 2020-05-20;
