Chłodnik – właściwości i skład. Przepis na chłodnik
Chłodnik to zupa idealna na lato. Jak sama nazwa wskazuje, podaje się ją w wersji schłodzonej. Zimne zupy to znakomite orzeźwienie w upalne dni. Chłodnik świetnie sprawdzi się jako lekki i jednocześnie pożywny lunch lub kolacja. Poza tym jest prosty w przygotowaniu, pysznie smakuje a przede wszystkim jest prawdziwą bombą witaminową. Co jeszcze warto wiedzieć o chłodniku? Jak go przygotować?
Chłodnik – co to takiego?
Chłodnik to zupa serwowana na zimno. To specyficzna potrawa, przyrządzana jest ze świeżych i zazwyczaj surowych warzyw lub owoców, z dodatkiem np. kefiru lub maślanki. Chłodnik jest idealną zupą na lato, gdy żar się leje z nieba, a my nie mamy ani apetytu, ani ochoty na wykwintne gotowanie, a coś jednak musimy w ciągu dnia spożywać. Jest łatwa i szybka w przygotowaniu, co jest jej dodatkowym plusem. To pyszna, pożywna i lekka zupa, która skutecznie orzeźwi, doda energii i nie obciąży żołądka. Poza tym chłodnik to źródło wielu cennych substancji odżywczych, w tym białka i błonnika. Chłodniki skutecznie pomagają przetrwać nawet największe upały.
Chłodnik można przygotować praktycznie ze wszystkich warzyw i owoców. Zupa ta najlepiej smakuje wiosną i latem, ponieważ mamy wtedy dostęp do świeżych produktów. Można go skomponować z dowolnych składników – warzyw, owoców, przetworów mlecznych, zakwasów, bulionów. Równie dobrze możemy przygotować go w wersji słodkiej, wytrawnej, kwaśnej lub mieszając ze sobą te smaki. Najprostszy chłodnik przygotujemy na bazie kefiru, jogurtu naturalnego, śmietany lub zsiadłego mleka. Składniki i proporcje można dowolnie łączyć ze sobą, zmieniając za każdym razem smak chłodnika. Najważniejsze, jest to by produkty były świeże i mocno schłodzone. W Polsce najpopularniejszy jest chłodnik litewski, przygotowany na bazie botwinki i buraczków ćwikłowych.
Do kuchni polskiej przywędrowało wiele gastronomicznych nowinek z różnych stron świata. Za czasów panowania dynastii Jagiellonów, kuchnia staropolska docierała na Litwę, a specjały z tamtych rejonów przybywały do Korony. Jednym z takich kulinarnych zdobyczy jest chłodnik litewski, którym do dzisiaj się zajadamy podczas upalnych dni. Nic w tym dziwnego, ponieważ doskonale gasi pragnienie, orzeźwia, a także pobudza apetyt. Chłodnikiem przygotowanym z botwinki i buraczków zajadano się już za czasów Adama Mickiewicza, a pierwsze zapiski o tej zupie pochodzą właśnie z „Pana Tadeusza”. Tadeusz – główny bohater jego dzieła – po powrocie do domu został przywitany właśnie tą potrawą, która często wtedy gościła na szlacheckich stołach, chociaż o nieco innej recepturze niż współcześnie. Chłodnik litewski najlepiej smakuje wiosną, kiedy dostępne są młode i świeże jarzyny. Botwinka, jogurt, zsiadłe mleko albo kefir, a także kiszone ogórki znajdujące się w przepisie tworzą wspaniałą kompozycję smakową. Chłodnik litewski podaje się z takimi dodatkami jak koper, jajko ugotowane na twardo, ugotowane młode ziemniaczki, rzodkiewka lub dymka. Oprócz kuchni polskiej i litewskiej, potrawa ta zadomowiła się też na Białorusi, Ukrainie i w Rosji.
Właściwości prozdrowotne chłodnika
Chłodnik jest nie tylko smacznym, ale przede wszystkim zdrowym daniem – zwłaszcza ten przygotowywany z surowych warzyw i owoców. Zawarte w nich witaminy i minerały wzmacniają odporność organizmu, regenerują i utrzymują go w znakomitej kondycji. Chłodniki są niskokaloryczne, pozwalają więc utrzymać zgrabną figurę. Talerz chłodnika litewskiego o wadze 320 g dostarcza 205 kcal. Są jednak bardzo sycące, bo zawierają duże ilości błonnika pokarmowego.
Chłodniki na bazie warzyw można jeść do woli, bo mają mało kalorii, a za to dużo błonnika oraz witamin i minerałów. Botwinka i buraki są źródłem witamin: witamina A, C, PP, B1, B2 oraz wielu minerałów, m.in. wapnia, fosforu, żelaza. Te ostatnie znajdziemy także w rzodkiewce, która dodatkowo zawiera potas, magnez i mangan. Ogórki posiadają witaminę K, która zwiększa krzepliwość krwi. Świeże zioła dodane do zupy pobudzą wydzielanie soków trawiennych.
Chłodniki z mlecznym dodatkiem są znakomitym źródłem białka. Można je przyrządzić z mleka zsiadłego, kefiru, jogurtu naturalnego, maślanki lub serwatki. Nabiał zawiera fosfor, magnez, witaminy A, C, B1, B2, niacynę, jest bogactwem wapnia, który chroni przed osteoporozą. Chłodnik powinny spożywać osoby po kuracji antybiotykowej – jogurt pomaga odtworzyć florę bakteryjną organizmu. Dla osób, które borykają się z wszelkimi dolegliwościami żołądkowymi, chłodnik pomoże wyleczyć niestrawność, wzdęcia i zaparcia. Mleczne napoje pochodzące z fermentacji mleka zawierają także żywe kultury bakterii, które usprawniają trawienie i ułatwiają przyswajanie cennych składników odżywczych.
Chłodniki przygotowywane na bazie bulionu albo wywarów warzywnych idealnie oczyszczają cały organizm, usuwają toksyny i na dodatek przyśpieszają przemianę materii. Chociaż warzywa i owoce tracą wiele cennych substancji odżywczych w trakcie ich gotowania, to mimo wszystko i tak sporo ich dostarczają. Do wywaru można dodać odrobinę oliwy, która także ma dobroczynny wpływ: zawiera cenne kwasy tłuszczowe i przeciwutleniacze, które obniżają ciśnienie krwi. Do tego działa jak najlepszy kosmetyk – poprawia wygląd skóry, włosów, paznokci. Chłodniki na bazie bulionu to doskonała propozycja dla tych, którzy wolą wytrawny smak potraw.
Największą zaletą chłodników jest to, że znakomicie chłodzą, pomagając przetrwać największe upały. Orzeźwiają, skutecznie gaszą pragnienie i uzupełniają niedobory płynów w organizmie. Ich przygotowanie zajmuje niewiele czasu oraz nie wymaga specjalnych umiejętności kulinarnych.
Chłodnik w innych częściach świata
W krajach, w których panuje gorący klimat, chłodnik wydaje się prawdziwym wybawieniem. Prosty, tani i szybki w przygotowaniu stanowi stały punkt w jadłospisie mieszkańców tych państw. Hiszpanie mają swoje słynne gazpacho, robione na bazie pomidorów. Istnieje tam o wiele więcej rodzajów chłodnika i nie wszystkie zawierają to czerwone warzywo. Hiszpański chłodnik może być także z awokado, winogronami, mięsem lub owocami morza.
We Francji dużą popularnością cieszy się vichyssoise: ziemniaczano-porowy chłodnik. O pochodzenie tej zupy spierają się Francuzi i Amerykanie, a oba narody twierdzą, że jest to ich kulinarny wynalazek. Jaka jest prawda, pewnie nigdy się nie dowiemy. Prawdopodobnie receptura na tę specyficzną zupę zadomowiła się w kuchniach obu krajów w jednakowym czasie, co się bardzo często zdarza.
Rosja również może pochwalić się swoją wersją chłodnika. Nazywany tam okroszką, charakteryzuje się wyrazistym smakiem, który zawdzięcza kwasowi chlebowemu. Oprócz niego do zupy dodaje się także pokrojone w kostkę ogórki, często również posiekaną dymkę, ziemniaki, żółtka jaj, pieczone mięso wieprzowe lub szynkę oraz zaprawia się śmietaną. Nazwa potrawy pochodzi od rosyjskiego słowa kruszyć.
W upalne dni na bałkańskich stołach króluje tarator. Ten specjał serwowany jest tam nie jako danie główne, a jako przystawka. Jednak największą popularnością cieszy się w Bułgarii. Do jego przygotowania potrzebne są jogurt, ogórki, koperek, czosnek, woda oraz olej. W niektórych wersjach dodaje się również posiekane orzechy włoskie oraz ocet.
Chłodnik w kuchni
Przepis na domowy chłodnik litewski
Składniki:
- 1 pęczek botwinki z większymi buraczkami
- 500 ml rosołu lub bulionu
- 400 g kefiru lub zsiadłego mleka
- 400 g śmietany 18%
- 2 łyżki posiekanego szczypiorku
- 2 łyżki posiekanego koperku
- 2 małe ogórki gruntowe
- ½ ząbka czosnku
- 1 łyżeczka octu
- sól i pieprz do smaku
Przygotowanie:
Botwinkę dokładnie myjemy, odcinamy buraczki, obieramy je i siekamy na drobną kosteczkę. Łodyżki i liście botwinki również drobno siekamy. Gotujemy rosół, dodajemy buraczki i grubsze łodygi i gotujemy pod przykryciem przez około 15 minut, do miękkości buraczków. Na 5 minut przed końcem gotowania dodajemy liście. Wywar studzimy. Następnie dodajemy do niego kefir lub zsiadłe mleko, śmietanę, łyżkę posiekanego szczypiorku i łyżkę koperku, jednego obranego i pokrojonego w kosteczkę lub startego na tarce ogórka. Doprawiamy startym czosnkiem, solą, pieprzem oraz octem. Mieszamy i chłodzimy w lodówce. Zupę podajemy z ugotowanymi jajkami, pozostałym startym ogórkiem oraz młodymi ziemniaczkami. Pozostałą posiekaną zieleninę wykorzystujemy do dekoracji chłodnika i ziemniaków.
Przepis na chłodnik ogórkowy
Składniki:
- 8 ogórków gruntowych
- 300 ml maślanki
- 300 ml jogurtu naturalnego
- 1 ząbek czosnku
- 0,5 pęczka koperku
- kilka listków mięty pieprzowej
- 1 łyżeczka soku z cytryny
- sól kamienna i pieprz zielony
Przygotowanie:
Ogórki myjemy, obieramy ze skórki i kroimy w drobną kostkę. Przekładamy do garnka i solimy. Po kilku minutach odsączamy je z nadmiaru wody. Do ogórków dodajemy przeciśnięty przez praskę czosnek, wlewamy maślankę i jogurt naturalny. Doprawiamy koperkiem, solą i pieprzem, następnie wszystkie składniki porządnie mieszamy i wstawiamy do lodówki. Przed podaniem możemy udekorować go koperkiem, startym na tarce ogórkiem lub rzodkiewką. Chłodnik serwujemy z młodymi ziemniaczkami z wody.
Przepis na chłodnik truskawkowo-pomidorowy
Składniki:
- 2 garście truskawek
- 4 dojrzałe pomidory, najlepiej malinowe
- 2 łyżki śmietany 18%
- sok z limonki
- sól morska i pieprz biały do smaku
Przygotowanie:
Pomidory sparzamy wrzątkiem i usuwamy z nich skórkę. Kroimy na ćwiartki i usuwamy gniazda nasienne. Truskawki myjemy i usuwamy szypułki. Owoce oraz pozostałe składniki umieszczamy w blenderze i miksujemy ze sobą do uzyskania jednolitej konsystencji. Przed podaniem chłodzimy w lodówce minimum przez godzinę.
Czy warto jeść chłodnik?
Chłodnik to zupa idealna na letnie, upalne dni. Jest zdrowy, sycący, skutecznie orzeźwia i nawadnia, zaś jego przygotowanie jest banalnie łatwe i szybkie. Poza tradycyjnymi chłodnikami w poszczególnych kuchniach świata, nie istnieje jeden szczególny przepis na zimną zupę. Tak naprawdę możemy go przygotować z każdego warzywa i owocu, a ogranicza nas w tym jedynie własna wyobraźnia. To idealne rozwiązanie w lenie i upalne dni, gdy żar się leje z nieba, a my nie mamy ani apetytu, ani ochoty na wykwintne gotowanie, a coś jednak musimy w ciągu dnia spożywać. Chłodnik doskonale chłodzi nasz organizm przynosząc ulgę, orzeźwia, dodaje energii oraz wzmacnia.
- “https://cleanlivingguide.com/recipe/chlodnik-polish-beet-summer-cooler-soup/”; data dostępu: 2020-07-30;
- “https://www.pastemagazine.com/food/5-cold-summer-soups-that-will-totally-chill-you-ou/#tarator”; data dostępu: 2020-07-30;
- “https://www.anediblemosaic.com/polish-cold-beet-soup-chlodnik/?cn-reloaded=1”; data dostępu: 2020-07-30;
- “https://polishhousewife.com/chlodnik-cold-polish-beet-soup/”; data dostępu: 2020-07-30;
- “https://www.seriouseats.com/roundups/chilled-soup-recipes”; data dostępu: 2020-07-30;
