Olej makowy – właściwości i działanie. Jak stosować olej makowy?
Niektórzy eksperci twierdzą, że ma orzechowy, lekko prażony smak, a dodatkowo łagodzi podrażnienia żołądka, leczy odleżyny, owrzodzenia, rany. Mowa oczywiście o oleju makowym, który wykazuje działanie pro-zdrowotne, a dodatkowo pozytywnie wpływa na urodę. Olej makowy odżywia i regeneruje włosy, a także zapobiega powstawaniu zaskórników na twarzy. Nic dziwnego, że zainteresowanie olejem makowym z roku na rok wzrasta. Dowiedzmy się o nim więcej.
Czym jest olej makowy?
Olej makowy, jak sama nazwa wskazuje, jest pozyskiwany z maku, a konkretnie jego nasion. Obok oleju sojowego, lnianego, konopnego czy pochodzącego z orzechów włoskich, olej makowy należy do olejów schnących. Czas jego schnięcia wynosi od 6,5 do 8 dni. W celu uzyskania oleju makowego nasiona maku są najpierw drobno mielone, a następnie ucierane z wodą. Do tak otrzymanej emulsji – w zależności od zapotrzebowania – producent może dodać różne substancje lecznicze.
W składzie oleju makowego znajdziemy kwas linolowy, oleinowy, palmitynowy, stearynowy i linolenowy. Dokładną ich ilość przedstawia poniższa tabelka.
Pochodzenie i krótka historia oleju makowego
Roślina, z której uzyskuje się wskazany olej to pochodzący z Azji i wschodniej części Morza Śródziemnego mak. Każda główka maku ma około 5-6 cm długości i 4 cm szerokości i zawiera wiele drobnych nasion, które są używane nie tylko do stworzenia oleju, ale także bezpośrednio do pieczenia, sałatek oraz jako przyprawa w kuchni.
Aby uzyskać 1 litr oleju makowego należy sprasować około 4 kilogramy nasion maku. Powstały w ten sposób olej jest stosowany do malowania od co najmniej 1500 lat. Jeden z najstarszych znanych obrazów olejnych znajdujący się w jaskini w Afganistanie wskazuje, że olej z maku mógł być stosowany już w 650 roku naszej ery.
W XIX wieku olej makowy był wykorzystywany w kuchni, jak również w przemyśle jako olej do zapalania lamp, a także środek do produkcji mydeł, rozcieńczania farb (najczęściej białych) i lakierów. Do końca tego stulecia – nim dostępne stały się farby olejne w tubach – malarze przygotowywali go ręcznie. Na początku XX wieku głównymi producentami oleju makowego były Francja i Niemcy. Kraje te wykorzystywały w tym celu mak importowany z innych krajów, głównie z Euroazji. W latach 1900-1911 łącznie produkowały około 60 000 000 kg oleju rocznie. Jak wskazują dokumenty z tamtego okresu olej makowy znajdował zastosowanie głównie w kuchni, do przyrządzania sałatek.
Niestety, często był zanieczyszczany olejem sezamowym i olejem pochodzącym z orzechów laskowych. Obie substancje dolewano do oleju makowego, aby poprawić jego smak w sytuacji, gdy nasiona maku, z których był wytłoczony już zjełczały. Na potęgę olej makowy wykorzystywano w procesie fałszowania oleju z brzoskwini oraz oliwy z oliwek.
Mimo że lecznicze zastosowanie opium znane było już tysiące lat temu, badania nad innym produktem uzyskiwanym z maku, jego olejem rozpoczęły się dopiero na początku XX wieku. Olej makowy z dodatkiem jodu był wykorzystywany w radiologii medycznej. Twórcami tego zastosowania oleju był Jean-Athanase Sicard i Jacques Forestier. Jeden z pierwszych artykułów w czasopiśmie farmaceutycznych dotyczący oleju datowany jest na 1959 rok. Od końca lat 70. do 1981 roku jodowany olej makowy stosowano jako środek kontrastowy do tomografii komputerowej u ludzi. Jodowany olej makowy jest wykorzystywany w terapii niedoboru jodu, a przez całe dziesięciolecia także podczas leczenia nowotworów.
Olej makowy – właściwości i korzyści dla organizmu
Olej makowy posiada szerokie zastosowanie spożywcze oraz lecznicze. Wykorzystuje się go również do celów technicznych, na przykład wyrabiając farby dla artystów lub produkując mydło.
Spożywczy olej makowy należy przechowywać w 5-10 stopniach Celsjusza oraz przyjmować na zimno, ponieważ podczas ogrzewania traci on swoje cenne właściwości, których ma cały szereg. Zarówno nasiona maku, jak i olej z tej rośliny cechują się wysoką zawartością witaminy E. To również doskonałe źródło witamin z grupy B, takich jak ryboflawina, niacyna, kwas pantotenowy, kwas foliowy czy tiamina, które są niezbędne w procesie metabolizowania tłuszczów oraz węglowodanów. Wspomaga również wchłanianie witaminy A.
Olej makowy to skarbnica soli mineralnych. Obecny w oleju makowym potas reguluje ciśnienie krwi oraz tętno, cynk odpowiada za rozwój i wzrost komórek organizmu, mangan pełni natomiast funkcję antyoksydacyjną, a wapń ma wpływ na zdrowie kości i zębów. Inne pierwiastki jakie w nim znajdziemy to żelazo, miedź oraz fosfor. Olej ma również dobry wpływ na pracę nerek oraz serca.
Zawarte w oleju makowym kwasy oleinowy, linolenowy oraz linolowy mogą chronić przed rozwojem miażdżycy, zakrzepów w żyłach oraz skutecznie obniżają poziom cholesterolu we krwi, a także dbają o obecność tzw. dobrego cholesterolu w organizmie. Olej leczniczy można stosować zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie: jako balsam do ciała, który natłuszcza oraz łagodzi stany zapalne skóry, a także regenerująco i odżywiająco na włosy zniszczone farbowaniem, spożywaniem leków czy zatruciami. W przypadku skóry dzieci jest dobrą alternatywą dla oliwy z oliwek.
W połączeniu z wyciągami z ziół dziurawca, babki, żółtlicy, żywokostu, miodunki czy kurdybanka, olej makowy stosowany jest jako środek na wypryski, odparzenia, rany czy odleżyn, a także na skórę zajętą łuszczycą. Olej makowy z dodatkiem 25-procentowej pasty cynkowej oraz 25-procentowego tranu nakłada się na owrzodzenia.
Przyjmowanie co najmniej 2 łyżek oleju makowego w potrawach lub bezpośrednio sprzyja podniesieniu ogólnej odporności całego organizmu. Olej jest szczególnie polecany w trakcie terapii cukrzycy, leczenia hipercholesterolemii czy hiperlipidemii. Co więcej, wzmacnia strukturę naczyń krwionośnych, a także powoduje stabilizację śródbłonków naczyń krwionośnych. Dodatkowo obniża ryzyko wystąpienia sklerozy oraz zatorów naczyniowych. W układzie oddechowym, pokarmowym, moczowym oraz płciowym przyczynia się do regeneracji tkanek nabłonkowych.
Zastosowanie oleju makowego w kuchni
Testy przeprowadzone przez Emira, Güneșera, Yılmaza dotyczące preferencji konsumentów pokazują, że chętniej wybierane są oleje tłoczone na zimno o smaku prażonym. Aby go uzyskać, nasiona maku są poddawane prażeniu przed ich sprasowaniem. Niektórzy eksperci jego smak porównują również z orzechem.
Olej makowy jest popularnym produktem w sklepach ze zdrową żywnością. Idealnie sprawdzi się jako dodatek do sałatek, sosów, marynat, jak również makaronu. Olej często dodaje się także do farszu serowego podawanego w naleśnikach. Podaje się go jako dodatek do tatara z ryby. Na oleju makowym z powodzeniem w niskich temperaturach można piec ryby, które wymagają dużej ilości tłuszczu.
Olej makowy w kuchni
Olej makowy jest obecnie trudno dostępny i rzadziej niż w poprzednim stuleciu wykorzystywany w kuchni. My jednak pokusiliśmy się o przedstawienie Wam dwóch dań z jego dodatkiem.
Sałatka owocowa z olejem makowym
Składniki:
- 2 łyżki stołowe oleju makowego
- 1 łyżeczka balsamu z czarnej porzeczki
- 1 łyżeczka maku
- 2 łyżki cukru trzcinowego
- 1 duże jabłko zielone
- 230 gram truskawek
- 1 limonka
Przygotowanie:
Nieobrane jabłka i truskawki pokrój w kostkę. Następnie polej je 2 łyżkami oleju. Dodaj startą skórkę limonki, a następnie dodaj małą łyżeczkę soku z tego owocu.
Na patelni skarmelizuj 2 łyżki cukru trzcinowego za pomocą octu z czarnej porzeczki. Po roztopieniu dodaj 1 łyżeczkę maku. Przygotowaną mieszanką polej wcześniej przygotowane owoce.
Dressing z olejem makowym
Składniki:
- 1/3 szklanki cukru
- 5 łyżek octu jabłkowego
- 2 i 1/ 2 łyżeczki maku
- 1 i 1/2 łyżeczki startej cebuli
- 1 łyżeczka musztardy
- 1/2 łyżeczki soli
- 1 szklanka oleju makowego
Przygotowanie:
W małej misce połącz sześć pierwszych wskazanych w przepisie składników. Następnie powoli zacznij wlewać olej makowy. Po wymieszaniu, przykryj i umieść w lodówce. Przygotowany sos możesz serwować z owocami.
Olej makowy jest niezbędny w kuchni i apteczce
Olej makowy dzięki swoim leczniczym właściwościom powinien znaleźć stałe miejsce w każdej kuchni oraz apteczce. Stanowi bowiem naturalne źródło witamin oraz minerałów, które wpływają zarówno na nasze zdrowie, jak i stan skóry i włosów. Olej ten jest niezbędny szczególnie w tych domach, gdzie walczy się z odleżynami oraz innymi schorzeniami skórnymi takimi jak łuszczyca czy trądzik. Bogactwo minerałów i witamin zawartych w tej substancji powoduje, że jest to również składnik diety zwalczającej wysoki tzw. zły cholesterol. Dwie łyżeczki oleju makowego dziennie pozytywnie wpłyną nie tylko na wygląd, ale również pomogą zregenerować nabłonek żołądka i innych organów. Jego lekko orzechowy smak oraz pro-zdrowotny charakter sprawiają, że olej doskonale sprawdzi się również w naszych kuchniach jako dodatek do wielu sosów, sałatek, surówek czy podstawa dressingów.
- https://www.ostro-organics.com/poppy-seed-oil-health-benefits-and-uses/; 2019-02-26;
- https://skinchakra.eu/blog/archives/396-7-good-reasons-why-you-should-use-poppy-seed-oil-in-your-skin-care-products.html; 2019-02-26;
- https://rozanski.li/1309/olej-makowy-oleum-papaveris/; 2019-02-26;
- https://www.podoroils.com/en_US/recipes/fruit-salad-with-poppy-seed-oil-recipe; 2019-02-26;
- https://gotujmy.pl/olej-makowy-w-kuchni-i-nie-tylko,artykuly-smaczki-artykul,17468.html; 2019-02-26;
- Emir, Güneșer, Yılmaz; "Cold pressed poppy seed oils: sensory properties, aromatic profiles and consumer preferences"; 2019-02-26;
- "Creevy, The Oil Painting Book: Materials and Techniques for Today's Artist, Watson-Guptill Publications, 1994"; 2019-02-26;
