Zajady – przyczyny i naturalne metody leczenia. Jak pozbyć się zajadów?

Zajady są bolesne, nieestetyczne i potrafią długo się utrzymywać. Częściej nękają nas jesienią, ale niektórzy zmagają się z nimi przez większość roku. Co powoduje powstawanie zajadów i jak pożegnać się z nimi raz na zawsze naturalnymi metodami?

Zajady – co to takiego?

Zajady to potoczne określenie stanu zapalnego kącików ust, nazywanego też czasami kątowym zapaleniem warg. Mówimy o nich, gdy w kącikach ust pojawiają się bolesne, zaczerwienione pęknięcia i nadżerki. Zajady stanowią nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny – nieleczone nie tylko mogą goić się tygodniami, ale także pozostawiać po sobie blizny. Zdarza się też, że są symptomem poważnych chorób.

Przyczyny powstawania zajadów

Pękanie kącików ust to niestety dość częsty problem, który może dotknąć każdego. Zajady mogą powstawać z wielu różnych powodów – od błahych po bardzo poważne. Zazwyczaj pojawiają się w momencie obniżenia odporności organizmu, które może być spowodowana nawet zwykłym przemęczeniem. Często też przytrafiają się osobom, które nie dbają o codzienną dietę bądź są niedożywione i w efekcie cierpią na niedobory witamin i mikroelementów.

Zdarza się, że zajady towarzyszą ogólnym infekcjom – mogą tworzyć się podczas zwykłego przeziębienia. Z drugiej strony bywają też efektem ubocznym antybiotykoterapii, która zaburza naturalną florę bakteryjną. Pojawiają się też u osób chorych na cukrzycę – bywa, że to właśnie uporczywe zajady są symptomem, który skłania lekarza do przeprowadzenia diagnostyki pod kątem tej choroby.

Zajady mogą mieć też podłoże mechaniczne. Uszkodzony naskórek, np. w wyniku nieostrożnego jedzenia czy nadmiernego rozciągania ust może łatwo ulec zakażeniu bakteryjnemu bądź grzybiczemu. Skłonność do ich powstawania często występuje u osób noszących aparat ortodontyczny. Zajadom sprzyja też nawyk częstego oblizywania warg.

Do innych przyczyn powstawania zajadów należą alergie (np. na kosmetyki lub nikiel), przyjmowanie niektórych leków (m.in. środków antykoncepcyjnych, kortykosteroidów), niewłaściwa higiena jamy ustnej rozumiana jako nieregularne lub niedokładne mycie zębów, a także zbyt rzadkie wymienianie szczoteczki. Czasami zajady sygnalizują poważniejszy problem zdrowotny; oprócz cukrzycy mogą towarzyszyć także anemii, refluksowi, zakażeniu wirusem HIV, a nawet niektórym chorobom nowotworowym.

Objawy zajadów

Pierwszym symptomem formowania się zajadów jest przesuszona skóra, która staje się zaczerwieniona; czasem występuje też swędzenie bądź uczucie mrowienia. Następnie pojawiają się uszkodzenia naskórka – kąciki ust pękają, tworząc bolesne nadżerki. Z ranek może sączyć się płyn surowiczy, niekiedy trochę krwi. Z czasem formują się strupki; jeśli nie zostanie wdrożone leczenie, po ich zniknięciu mogą pozostać blizny.

W przeciwieństwie do opryszczki wargowej, z którą bywają mylone zajady, te drugie nie są zaraźliwe. Obie przypadłości mają też inne podłoże – opryszczka jest wywoływana przez wirusy, natomiast udział w powstawaniu zajadów często mają grzyby bądź bakterie.

Jak się pozbyć się zajadów?

Ponieważ zajady należą do wyjątkowo nieprzyjemnych przypadłości, ich pojawienie się rzadko bywa ignorowane. Wręcz przeciwnie, większość osób natychmiast rusza na poszukiwania skutecznego remedium. Na szczęście w aptekach nie brak środków, które pomogą je zwalczyć.

Do najczęściej kupowanych należą specjalne maści na zajady – w ich składach znajdziemy cynk, witaminy, pantenol, a także wyciągi ziołowe, m.in. z szałwii czy wąkrotki azjatyckiej. Warto wiedzieć, że maść nie musi mieć w nazwie słowa „zajady”, by okazała się skuteczna – w tej kwestii dobrze poradzić się farmaceuty. Coraz częściej dostępne są też preparaty w formie sztyftów, przez niektórych uważane za bardziej komfortowe w stosowaniu.

Choć leczenie miejscowe zazwyczaj szybko przynosi ulgę, w wielu przypadkach nie eliminuje właściwego źródła problemu i zajady po pewnym czasie wracają. Z tego względu zaleca się, by oprócz stosowania maści jednocześnie wdrożyć suplementację witaminami z grupy B oraz witaminą C. Warto też zadbać o ich dostarczanie do organizmu wraz z pożywieniem, sięgając m.in. po cytrusy, szpinak, marchew, fasolę, orzechy, wątróbkę, ryby i zboża.

W przypadku, gdy wyżej wymienione sposoby nie pomagają lub przynoszą ulgę na krótko, a zajady wciąż nawracają, należy rozważyć wizytę u lekarza. Specjalista najprawdopodobniej zleci badania krwi, które pomogą wykryć ewentualne niedobory i jednocześnie wykluczyć poważniejsze choroby, które mogą objawiać się uporczywymi zajadami.

Naturalne sposoby na zajady

Mimo istnienia szerokiej gamy gotowych środków przeznaczonych do leczenia zajadów niektórzy zamiast do apteki, kierują swoje kroki do kuchni. Rzeczywiście, zapalenie kącików ust można leczyć przy pomocy metod domowych, z wykorzystaniem popularnych produktów spożywczych. Takie naturalne sposoby na zajady często przynoszą szybką ulgę, dzięki czemu sprawdzają się w nagłych sytuacjach.

W leczeniu zajadów może pomóc:

• Miód – wykazuje naturalne działanie przeciwzapalne i przyspiesza gojenie uszkodzonego naskórka. Można stosować go samodzielnie, smarując nim zajady lub w połączeniu z kilkoma kroplami tranu.
• Oliwa z oliwek – zawiera wiele witamin, które są pomocne w walce z zajadami. Ponadto natłuszcza suchą skórę, łagodząc ból i wspomagając jej odbudowę.
• Ogórek – jest polecany do miejscowego łagodzenia bólu pękniętych kącików, ma też właściwości przeciwzapalne. Należy odkroić kilka plasterków i przykładać je do chorych miejsc.
• Czosnek – jako naturalny antybiotyk hamuje namnażanie się bakterii i grzybów, które często są odpowiedzialne za rozwój zajadów. Można przykładać go bezpośrednio do skóry, niektórzy stosują go też wewnętrznie, tymczasowo zwiększając jego spożycie.
• Aloes – działa antybakteryjnie i łagodząco, szybko przynosi ukojenie skórze. Chcąc użyć go do leczenia zajadów, wystarczy nasączyć wacik sokiem z tej rośliny i delikatnie przemywać bolesne miejsca.
• Żyworódka pierzasta – mniej znana, najczęściej uprawiana jako roślina doniczkowa. Sok z jej liści ma działanie bakteriobójcze i regeneracyjne – można wykorzystywać go do okładów na zajady.
• Drożdże – zwierają witaminy z grupy B i witaminę E. Poleca się nakładać je na zajady w formie papki – aby ją uzyskać, należy wymieszać ¼ opakowania z łyżką wody.
• Jogurt naturalny – nałożony miejscowo na zajady przyniesie ulgę w bólu, poprawi nawilżenie skóry. Dzięki zawartości kwasu mlekowego wykazuje działanie bakteriobójcze.
• Olej jojoba – wykazuje działanie przeciwzapalne i mocno nawilża skórę. Należy nałożyć kilka kropel na uszkodzoną skórę, odczekać ok. 30 minut i spłukać wodą.

Oprócz produktów spożywczych, w domowym leczeniu zajadów przydatna może okazać się także czysta wazelina, która natłuści i zabezpieczy przesuszoną skórę. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku braku poprawy w ciągu kilku dni należy sięgnąć po środki w postaci gotowych preparatów i suplementacji, najlepiej po zasięgnięciu porady lekarza lub farmaceuty.

Jak zapobiegać zajadom?

Ponieważ zajady mogą tworzyć się z bardzo różnych powodów, w tym wskutek urazów mechanicznych, nie zawsze da się ich uniknąć. Można jednak zminimalizować ryzyko ich powstawania, stosując na co dzień proste środki zapobiegawcze, które przy okazji pozytywnie wpłyną na stan zdrowia całego organizmu.

Problemy z zajadami bardzo często wynikają z niedoborów witamin i składników mineralnych oraz związanym z tym spadkiem odporności. Z tego względu warto przyjrzeć się swojej diecie i zadbać o to, by była możliwie zdrowa i zróżnicowana. W kontekście profilaktyki zajadów szczególne znaczenie mają witaminy z grupy B, witamina C oraz witamina E. Znajdziemy je w świeżych warzywach, takich jak szpinak, sałata, kalafior, buraki, marchew oraz w owocach – np. bananach, brzoskwiniach, winogronach, awokado, a także cytrusach. Dobrym źródłem witamin z grupy B jest też mięso, wątróbka, ryby, ale także fasola, groch i zboża.

Chcąc chronić się przed zajadami, dobrze jest też spożywać pokarmy bogate w żelazo i cynk. Tu ponownie pojawiają się produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli mięso, jaja, mleko, sery, ale nie tylko. Cynk i żelazo znajdziemy także m.in. w cebuli, czosnku, otrębach pszennych, kiełkach pszenicy, nasionach słonecznika i gorzkiej czekoladzie.

Ponieważ zajady mogą być skutkiem antybiotykoterapii, podczas przyjmowania leków z tej grupy dobrze jest sięgnąć po naturalną osłonę flory bakteryjnej w postaci jogurtów czy kefirów. Innym rozwiązaniem są gotowe preparaty z bakteriami probiotycznymi dostępne w aptekach.

Oprócz dbania o prawidłową dietę nie należy zapominać o odpowiedniej higienie jamy ustnej. Regularne szczotkowanie zębów, dokładne płukanie szczoteczki po użyciu i jej systematyczne wymienianie, gdy się zużyje zmniejszą ryzyko powstawania infekcji. Osoby ze skłonnością do alergii powinny zwracać szczególną uwagę na kosmetyki, zwłaszcza te, które stosuje się bezpośrednio na usta. Szminki, pomadki, czy konturówki mogą uczulać i wysuszać naskórek, powodując jego pękanie i powstawanie bolesnych ranek.

Jeśli mimo wprowadzenia wszystkich wyżej wymienionych działań zajady wciąż się pojawiają lub przez bardzo długi czas nie chcą się goić, należy rozważyć wizytę u lekarza i przeprowadzenie badań. Zdarza się, że zapalenie kącików ust jest symptomem towarzyszącym poważniejszej chorobie – lepiej go nie lekceważyć.