łańcuch spasania
łańcuch spasania — to rodzaj łańcucha pokarmowego (troficznego), którego pierwsze ogniwo stanowią rośliny zielone (producenci). Następnym w kolejności ogniwem są zwierzęta roślinożerne, czyli konsumenci I rzędu. Po nich łańcuch spasania kontynuują drapieżcy, a więc konsumenci wyższych rzędów. Na końcu występują bakterie i grzyby uwalniające ze szczątków roślin i zwierząt związki nieorganiczne wykorzystywane przez rośliny. Sam termin spasanie odnosi się do sytuacji troficznej, w której roślinożerca pożywia się rośliną bez doprowadzania do jej obumarcia (np. jedzona przez krowy trawa odrasta).
Łańcuch spasania rozpoczyna się od roślin żywych lub ich poszczególnych części. Obumarłe rośliny stanowią z kolei ogniwo w łańcuchu detrytusowym. Są martwą materią organiczną, którą bakterie i grzyby przekształcają w wartościowy pokarm dla roślin zielonych. Detrytus jest źródłem związków odżywczych dla żywych roślin i zapewnia ciągłość obiegu materii w przyrodzie.
Ogniwa łańcucha spasania
Rośliny zielone – producenci
Producenci mają zdolność przekształcania martwej materii organicznej do związków mineralnych. Są organizmami samożywnymi, czyli autotroficznymi (w przeciwieństwie do organizmów heterotroficznych, które nie są w stanie samodzielnie wytworzyć pożywienia). Producenci syntezują proste związki organiczne do nieorganicznych przy udziale energii chemicznej lub świetlnej. Same zaś stanowią źródło pożywienia dla kolejnych uczestników łańcucha.
W ekosystemach lądowych producenci to rośliny zielone, drzewa i krzewy. Producentami w ekosystemach wodnych są zaś głównie glony i sinice.
Przykłady producentów środowisk lądowych:
Przykłady producentów środowisk wodnych:
- krasnorosty,
- zielenice,
- okrzemki,
- złotowiciowce.
Roślinożercy – konsumenci I rzędu
Organizmy cudzożywne (heterotrofy), odżywiające się roślinami lub poszczególnymi ich częściami (owocami, kwiatami, korzeniami, liśćmi), zwane też fitofagami. Należą do nich zwierzęta i pasożyty, głównie przeżuwacze, owady, pasożytnicze grzyby oraz nicienie. Wiele roślin zjadanych przez fitofagi wykształciło na drodze ewolucji systemy obronne w postaci parzydełek, kolców czy substancji toksycznych. Stworzyło to również konieczność dostosowania się roślinożerców.
Fitofagi dzielą się w zależności od tego, jakimi częściami roślin się żywią. Foliofagi zjadają liście, ksylofagi pożywiają się drewnem, melitofagi pyłkiem, natomiast kambiofagi jedzą kambium (miazgę twórczą). Fitofagia jako sposób odżywiania się dzieli ponadto organizmy roślinożerne na żywiące się żywymi roślinami oraz zjadające już obumarłe rośliny lub ich części.
Przykłady konsumentów I rzędu:
Drapieżcy – konsumenci II rzędu i dalszych
Żywią się głównie konsumentami I rzędu. Tworzą kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego aż do reducentów (których jednakże nie obejmuje łańcuch spasania). W odróżnieniu od pasożytnictwa drapieżnictwo jako sposób odżywiania się doprowadza do śmierci ofiary (pasożyty żerują na żywym organizmie). Drapieżnictwo ma głównie charakter międzygatunkowy, co jednak nie przekreśla występowania drapieżnictwa wewnątrzgatunkowego, określanego mianem kanibalizmu.
Przykłady konsumentów II rzędu:
Żyto–mysz–myszołów
Krzyżak–drozd–jastrząb
Trawa-zając–lis
Liście i gałęzie–zając szarak–lis–wilk
Ziemniak-stonka–bażant–lis
Róża–mszyca–biedronka–żaba–borsuk
Łańcuch spasania a łańcuch detrytusowy i pasożytów
Poza łańcuchem spasania, wyróżnia się jeszcze dwa inne rodzaje łańcucha pokarmowego. Pierwszym z nich jest łańcuch detrytusowy, którego pierwszym ogniwem jest martwa materia organiczna pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Dalej łańcuch detrytusowy obejmuje mikroorganizmy saprofagiczne, a w kolejnych rzędach drapieżników. Łańcuch pasożytów rozpoczyna się od konsumentów I rzędu (na przykład roślin), po czym przechodzi przez kolejne organizmy pasożytnicze, skończywszy na pasożytach pasożytów.
Łańcuch spasania jest łańcuchem troficznym, który nie uwzględnia detrytusu oraz reducentów.
Rola każdego organizmu, niezależnie od tego, które stanowi ogniwo, jest doniosła i ważna o tyle, że stanowi o ciągłości ekosystemu i pozwala uniknąć zaburzeń. Jeśli któregoś z ogniw w danym ekosystemie zabraknie (w kontekście konkretnego gatunku) spowoduje to tzw. kaskadę troficzną. Do kaskady troficznej dochodzi np. wtedy, gdy na danym terenie zaczyna brakować drapieżnika wyższego rzędu, przez co jego ofiary, niczym nie zagrożone, mnożą się i powodują nadmierną konsumpcję roślin.
Super strona intenetowa w skali 0 – 10 mocne 20. !!!!!:):):)